Die donkere willen ze niet
Gepubliceerd in nrc.next 5 maart 2014
Foute grappen, stomme klusjes en een baas die niets doet // Racisme op het werk komt vaker voor dan je denkt
‘Heb nog even gekeken, is niks. Ten eerste een donker gekleurde (neger) en op zijn cv weinig tot geen ervaring met computers enz.’ Dat schreef een medewerker van een Arnhemse elektronicawinkel over een sollicitant (23) die per e-mail reageerde op een vacature voor stagiaire. Klein foutje: de medewerker stuurde de mail niet naar zijn baas, maar naar de sollicitant. Het OM maakte vorige week bekend dat het de 29-jarige medewerker vervolgt voor discriminatie vanwege ras.
Van de 141 uitspraken die het College voor de Rechten van de Mens (voorheen Commissie Gelijke Behandeling) in 2012 deed over discriminatie op de werkvloer gingen er 22 over discriminatie vanwege ras, zegt woordvoerder Barbara Bos. ,,We horen het vaakst over discriminatie vanwege handicap, leeftijd en geslacht. Ras komt op de vierde plaats.” De zaken gaan vaak over hoe allochtone werknemers worden bejegend: foute grappen, stomme klusjes of een werkgever die niet optreedt tegen discriminatie. ,,Het is de plicht van de werkgever de werkvloer discriminatievrij te houden. Dat betekent dat hij iedere interne klacht serieus moet nemen. Doet hij het af als gezeur, dan maakt ook hij zich schuldig aan discriminatie.”
Waarschijnlijk wordt maar een heel klein deel van alle discriminatiezaken gemeld, zegt Bos. ,,Werknemers voelen zich toch al benadeeld, ze durven hun arbeidsrelatie niet op het spel te zetten.” De meeste meldingen gaan dan ook over discriminatie bij sollicitatie – als je al afgewezen bent, heb je weinig te verliezen. ,,Het probleem is dan dat je bijna nooit weet waarom je bent afgewezen.”
Maar af en toe lekt er wat uit, zoals in 2009 de mail van een bedrijfsleider van een Haagse AH to go. Hij werd door de exploitant gevraagd of zijn vacatureoverzicht nog actueel was, waarop hij bevestigend antwoordde en nog even de eisen opsomde. Hij sloot af met ‘geen marrokanen!’ – met spelfout.
Een medewerker die de mail onder ogen kreeg, bracht de zaak naar buiten. De rechtbank oordeelde dat drie winkelmanagers en een P&O-medewerker schuldig waren aan discriminatie vanwege ras. Ze kregen een voorwaardelijke geldboete van 1.250 euro.
Een afstudeeronderzoek van twee sociologiestudenten leidde in 2011 tot ophef. De studenten hadden zich voorgedaan als eigenaren van een callcenter en belden 187 uitzendbureaus met de vraag of zij werknemers konden leveren. Ze vroegen expliciet geen Turken, Marokkanen of Surinamers te sturen. 76,8 procent honoreerde het verzoek.
En wat denken de allochtonen zelf? Uit een recent rapport van het Sociaal Cultureel Planbureau blijkt dat ruim eenderde van de Turks- en Marokkaans-Nederlandse werkzoekenden vindt dat ze worden gediscrimineerd in hun zoektocht naar een baan. Eerdere analyses van het SCP onderschrijven dit: met gelijke kenmerken als opleiding, werkervaring zijn niet-westerse migranten vaker werkloos en vaker afhankelijk van tijdelijk werk dan autochtone Nederlanders.
